Kada britanski kralj Čarls III. bude krunisan u Londonu 6. maja, ceremonija krunisanja uključivaće “Kamen sudbine” (“Stone of Destiny”), škotsko rezbareno sedište staro najmanje 800 godina. Uprkos njegovoj dugoj istoriji, naučnici su tek nedavno primetili nikad pre dokumentovane simbole i druge anomalije na kamenu.
Te anomalije – fleka od legure bakra i ostaci gipsanog maltera – ukazuju na to da taj istorijski kameni blok, takođe poznat kao “Kamen iz Sconea” (“Stone of Scone”), ima nepoznate aspekte svoje istorije koji dosad nisu zabeleženi u dokumentima.
Kamen je korišćen za krunisanje škotskih monarha u 13. veku, a danas se koristi za krunisanje monarha Ujedinjenog Kraljevstva. Kao deo moderne ceremonije, kamen se postavlja unutar prestola na kome sedi monarh. Kamen je premešten iz Škotske u Englesku 1296. godine i vraćen tek u 20. veku. Njegova istorija pre 13. veka nije jasna.
Ali sada su nučnici iz “Historic Environment Scotland”, javnog tela koje se brine o kamenu, izveli lasersko skeniranje artefakta i sproveli naučna ispitivanja, otkrivajući nove informacije o njemu.
Rimski brojevi?
Među nalazima su bile oznake koje izgledaju poput rimskih brojeva. One uključuju tri oznake u obliku slova X, nakon kojih sledi oznaka koja izgleda kao “v.”
“Rimski brojevi dosad nisu bili zabeleženi. Ne znamo zašto su isklesani ili šta označavaju, ali se nadamo da će to biti razjašnjeno u daljnjim istraživanjima”, kaže Ewan Hyslop, voditelj istraživanja i klimatskih promena u “Historic Environment Scotland”.
“Rezbarije možda čak i nisu rimski brojevi, već drugi simboli. Mislim da je pitanje i da li su to brojevi. Verojatnije je da su grubo isklessani krstovi”, kaže arheolog Ewan Campbell sa Univerziteta u Glasgowu (Škotska, UK).
Na temelju položaja oznaka, Campbell sumnja da su bile urezane u kamen tek pošto je premešten iz Škotske u Englesku 1296. godine.
Naznake relikvije i maltera
Istraživački tim takođe je identifikovao fleku od legure bakra na kamenu s pomoću analize rendgenske fluorescencije (XRF), relativno nedestruktivne tehnike koja meri hemijski sastava materijala kao što su stene, minerali i sedimenti. Nalaz sugeriše da je bakarni ili bronzani predmet bio postavljen na kamen neko vreme u nekom trenutku njegove istorije.
“Daleko je važniji rezultat prisutnost bakarnih fleka na površini. To sugeriše da je neki predmet, verojatno relikvija kao što je zvono sveca, bio postavljen na kamenu duže vreme”, dodaje Campbell.
Relikvije su bile popularne u srednjem veku i ponekad su se sastojale od fizičkih ostataka, poput kostiju sveca ili svete osobe smeštene u metalnu posudu, od bakra. Relikvije bi takođe mogle biti artefakti povezani s takvom osobom. Na primer, komadići drveta koji su navodno bili s krsta na kojem je Isus bio razapet bili su popularne relikvije.
Analizom je takođe utvrđeno prisustvo gipsanog maltera na Kamenu sudbine. To sugeriša da je u nekom trenutku možda napravljen gipsani kalup artefakta.
“Nijedan istorijski zapis ne spominje kalup napravljen od kamena. Nisam naišla ni na kakve priče ili dokaze da je kamen replikovan na taj način”, kaže Sally Foster, profesorka konzervacije na Univerzitetu Stirling (Škotska, UK).
Iako nije jasno kako je gipsani malter dospeo na kamen, nedavna skeniranja i testovi uveliko će olakšati naučnicima proučavanje kamena.
Lasersko skeniranje dovelo je do stvaranja virtualne 3D slike kamena koja je sada dostupna na internetu naučnicima i javnosti.
“Dostupnost mrežnog modela sada nam svima omogućuje da sami vidimo i pregledamo neke od tih dokaza. Svi možemo postati detektivi ako potražimo načine na koje je kamen modifikovan kroz vreme aktivnostima koje su ostavile svoje tragove na njegovoj tkanini”, zaključuje Foster.
