Kada napišemo da veliki broj rimskih imperatora nije umro prirodnom smrću to i nije neka vest. Ali ako vam kažemo da su u tim preuranjenim i često nasilnim smrtima naučnici identifikovali novi matematički obrazac – zakon moći – koji opisuje sudbinu mnogih koji su umrli s celim carstvom pod nogama.
“Iako se čini da je to samo slučajnost (?!), verovatnoća se prema zakonu moći nalazi u mnogim drugim fenomenima povezanima sa složenim sistemima, kaže informatolog Francisko Rodrigez sa Univerziteta Sao Paolo u Brazilu.
Prema Rodrigezu, raspodela zakona moći koja uopšteno definiše dugovečnost rimskih imperatora jeste ono što se naziva “Paretovim načelom”.
Poznato i kao “Pravilo 80/20”, Paretovo načelo obično se odnosi na ekonomske rezultate, ali u smislu raspodele verovatnoće sve se može pojednostaviti tako da uobičajeni događaji imaju oko 80 odsto verovatnoće, dok na retke događaje preostaje oko 20 odsto šanse.
Što se tiče sudbina rimskih imepratora, nasilne smrti su češći događaji, dok je prirodna smrt znatno ređa, pogotovo u prvim danima Zapadnog Rimskog Carstva.
U tom razdoblju, od prvog cara Avgusta (umro 14. godine) do Teodosija (umro 395. godine), vladari su imali samo 24,8 odsto šanse da požive dovoljno dugo da bi umrli od prirodnim putem, otkrili su istraživači u novoj studiji.
Ali, uzimajući u obzir potpuni raspon Rimskog Carstva, od Avgustovog vremena do konačnog kraja Vizantije (poznate i kao Istočno Rimsko Carstvo), koje opstalo do 1453. godine, situacija se dodatno pogoršala.
“Prijatelji” opasni koliko i neprijatelji
Kada se u obzir uzmu vladavine svih 175 rimskih careva u tom dužem periodu, svaki je vladar imao samo oko 30 odsto šanse da doživi duboku starost. A čak i tokom tih opasnih vladavina neke su godine bile opasnije od drugih.
Pošto su carevi vladali u proseku oko 13 godina, rizik od prerane smrti ponovno se povećavao, možda zbog njihovih ambicioznih, povremeno i ubojitih saveznika, ako ne i zbog njihovih otvorenih neprijatelja.
“Moguće je da su nakon 13-godišnjeg ciklusa carevi suparnici zaključili da je malo verovatno da će se popeti na presto prirodnim putem. Možda su se njegovi stari neprijatelji pregrupisali ili su novi suparnici možda došli do izražaja”, zaključuje Rodrigez.
Matematički gledano, životi rimskih careva bili su donekle slični zemljotresima. Verovatnoća kratkih carskih vladavina, za razliku od dugih, podseća na verovatnoću slabih zemljotresa koji su mnogo češći od onih jakih.
