Videozapisi i fotografije tornada iz daljine sasvim su uobičajeni, ai pogled iznutra dugo je ostao nedostižan i opasan za snimanje. Tornada su nasilne prirodne katastrofe, zbog čega je naučnicima gotovo nemoguće da dobiju direktan snimak iznutra.
Postavljanje kamera na putanju tornada nije praktično jer bi jaki vetrovi najverovatnije uništili opremu, a čak i kada bi kamere preživele, voda i krhotine učinile bi snimaku beskorisnom. Međutim, stručnjaci su uspeli da snime deliće unutrašnjosti tornada sa sigurne udaljenosti.
Na primer, dok su jurili za tornadom, američki meteorolozi Greg Forbes i Mike Bettes 2016. snimili su redak pogled odozgo prema dole dok se vrtlog vauzduha naginjao u stranu. Taj snimak, koji nudi jedinstvenu perspektivu strukture tornada, podelio je The Weather Channel.
Zablude i istine
Nacionalna laboratorija za jake oluje proučava tornada pomoću mobilnih Dopplerovih radara postavljenih na kamione, koji naučnicima omogućuju da se približe dovoljno i skeniraju oluje. Ti radari šalju energetske impulse koji se odbijaju od tornada, omogućujući istraživačima merenja kao što su brzina vetra i nivo padavina.
Pomoću te tehnologije naučnici su saznali da tornada često imaju jasno središte, okruženo kišom koja se brzo kovitla. Kada bi netko bio zarobljen u središtu i pogledao prema gore, mogao bi videti otvor u obliku levka, širok otprilike 15 do 30 m – pod pretpostavkom da se već nije onesvestio zbog nedostatka kiseonika.
Uobičajena zabluda je da tornado ima “oko oluje” poput uragana. U stvarnosti, tornada obično sadrže više malih vrtloga poznatih kao podvrtlozi ili usisni vrtlozi.
Ti mini-twisteri, obično dva do pet, mogu dodati više od 150 km/h ionako snažnim vetrovima tornada, što dodatno pojačava razornu snagu oluje.
Dok naučnici nastavljaju da proučavaju tornada i prikupljaju podatke, potpuni vizuelni doživljaj boravka u tornadu ostaje uglavnom nepoznat – i verovatno previše opasan da bi se ikada uhvatio u potpunosti.
Strašna sila prirode
Tornado je snažan, rotirajući vazdušni vrtlog koji se formira ispod olujnog oblaka i proteže prema tlu. To je jedna od najsnažnijih i najrazornijih atmosferskih pojava na Zemlji, sposobna da uzrokuje velike štete na infrastrukturi, a predstavlja ogromnu i ozbiljnu pretnju životima ljudi i životinja.
Tornado se najčešće razvija iz olujnog oblaka poznatog kao superćelija koja ima izrazito jaka uzlazna strujanja i rotaciju koja se pak naziva mezociklon. Tornada obično nastaju kada topli, vlažni vazduh sa zemlje dođe u kontakt s hladnijim, suvim vazduhom, Ta razlika u temperaturi i vlažnosti uzrokuje uzlazne struje koje mogu dovesti do formiranja oluje.
Vetrovi na različitim visinama mogu imati različite brzine i smerove, što stvara horizontalnu rotaciju vazduha u atmosferi. Kada uzlazna struja oluje naiđe na tu rotaciju, on može je podigne i okrene u vertikalnu rotaciju, stvarajući mecociklon.
Kako se rotacija unutar mecociklona pojačava, vazdušni vrtlog počinje se sužavati i ubrzavati. Na kraju, vrtlog može da postane dovoljno intenzivan da se formira oblak u obliku levka, koji se spušta iz baze superćelije prema tlu. Ako taj oblak lijevka dotakne tlo, nastaje tornado. Kada levak dodirne tlo, on skuplja prašinu, krhotine i druge čestice, što ga čini vidljivijim. Tornado tada može uzrokovati veliku štetu ovisno o svojoj snazi, veličini i trajanju.
Tornada se najčešće javljaju u područjima gde se topli, vlažni vazduh s juga susreće s hladnim, suvim vazduhom sa severa, poput Sjedinjenih Američkih Država u regiji poznatoj kao “Aleja tornada”. Međutim, tornada se mogu pojaviti i u drugim delovima sveta gde postoje slični uslovi.
